Komu oraz kiedy należy się zachowek?
Od 1975 do 1991 żyłem w konkubinacie, w roku 1975 otrzymałem mieszkanie spółdzielcze. W roku 1983 wykupiłem je na własność. W roku 1991 poślubiłem moją konkubinę. W 2000 roku przekazałem mieszkanie aktem darowizny mojej poślubionej żonie (byłej konkubinie). Z poprzedniego małżeństwa posiadam dwoje dzieci, czy po mojej śmierci należy im się zachowek?
Zachowek to roszczenie, które przysługuje zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, gdyby spadkodawca nie sporządził testamentu. Zgodnie brzmieniem z art 991.§ 1 k.c. ’’prawo do zachowku przysługuję zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Zatem na podstawie z art 991. § 1 k.c. roszczenie o zachowek przysługuje żonie oraz dzieciom z poprzedniego małżeństwa, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, gdyby nie został sporządzony testament na wypadek śmierci. Art. 994.§ 1 k.c. stanowi, iż ’’przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.’’ W przedstawionym stanie faktycznym mimo, że od dnia przekazania żonie aktem darowizny mieszkania upłynęło 10 lat, to w nakreślonej sytuacji nie można zastosować instytucji z art 994. § 1 k.c., ponieważ stosownie do tego artykułu darowizny uczynione spadkodawcom oraz osobom uprawnionym do zachowku dolicza się do spadku bez względu kiedy zostały dokonane. Zatem dzieci mają prawo dochodzić roszczenia z tytułu zachowku na podstawie art 911 k.c. z uwzględnieniem tejże darowizny. Wymaga podkreślenia, że istnieje możliwość pozbawienia prawa do zachowku przez spadkodawcę (wydziedziczenie) w drodze testamentu. Przepisy prawa przewidują powody wydziedziczenia, na które spadkodawca może się powołać w dokumencie testamentu.
Niniejszy artukuł ukazał się w dzienniku Nowości w wydaniu z dnia 20 maja 2016 roku.
